Mối quan hệ giữa phẩm chất của con người và phẩm chất của chữ là một chủ đề quan trọng trong nghệ thuật thư pháp. Bài viết này khám phá mối liên kết mật thiết đó, nhấn mạnh rằng sự tu dưỡng đạo đức và phẩm chất cá nhân là yếu tố then chốt để tạo ra những tác phẩm thư pháp vĩ đại.
Thư như tâm hoạ
Thư pháp không chỉ là một kỹ năng viết chữ, mà còn là một môn nghệ thuật dùng nét bút để thể hiện thế giới nội tâm của người viết. Các yếu tố bên ngoài như kỹ thuật (bút pháp, mực pháp) và tinh thần bên trong (tư tưởng, phẩm hạnh, kiến thức) kết hợp hài hòa để tạo nên một tác phẩm hoàn hảo.
Một tác phẩm kinh điển không chỉ đẹp về hình thức mà còn chứa đựng nội hàm tư tưởng sâu sắc. Nếu người viết thiếu phẩm chất cao thượng, tác phẩm của họ dù kỹ thuật điêu luyện đến đâu cũng chỉ là "chữ chết". Ngược lại, những thư pháp gia vĩ đại trong lịch sử như Vương Hi Chi, Nhan Chân Khanh, hay Tô Đông Pha, đã tạo nên kiệt tác không chỉ nhờ tài năng mà còn nhờ nhân cách cao quý của họ.
Phẩm chất người quyết định phẩm chất chữ
Từ xưa đến nay, phẩm chất của con người luôn được coi là tiêu chuẩn hàng đầu để đánh giá một tác phẩm thư pháp. Người xưa có câu "nét chữ nết người", ý chỉ phẩm chất của người viết được thể hiện rõ ràng qua từng nét chữ. Phẩm chất cao thượng sẽ tạo ra nét chữ ngay thẳng, thanh cao, trong khi phẩm chất thấp kém sẽ làm cho nét chữ trở nên thô bạo, hỗn loạn.
Chính vì vậy, lịch sử thư pháp Á Đông nói chung, thư pháp Việt Nam nói riêng đã từng "loại bỏ" những người có tài nhưng phẩm hạnh không tốt. Tại Trung Quốc, có câu chuyện kể về ông Sái Kinh, dù có kỹ năng thư pháp xuất chúng, nhưng vì là gian thần, ông không được liệt vào hàng "Tống Tứ Gia", mà vị trí đó được dành cho Sái Tương - người có phẩm chất tốt hơn.
Ở Việt Nam, phong trào thư pháp đang ngày một phát triển mạnh mẽ, không ít người tham gia với mong mỏi phát triển bản thân, nâng cao thẩm mỹ. Thông qua thư pháp, đã có rất nhiều người học được tính tỉ mỉ, sự kiên nhẫn trong lối sống. Tuy nhiên cũng phải kể tới những người sống giả tạo, khoác lên mình bộ quần áo của người thầy, làm nghề viết chữ, cho chữ với vẻ bề ngoài thanh tao, đạo mạo, giản dị, nhưng bên trong lại là sự cẩu thả, khi sự học chưa tới nơi tới chốn đã vội vàng mở lớp dạy cho thiên hạ những pháp viết sai lầm, những tư duy nông cạn.
Có người lại chạy theo cái danh xưng hão, cố gắng kiếm cho bằng được một tấm bằng nghệ nhân, tổ chức triển lãm khắp các…quán cà phê to nhỏ, cốt chỉ để làm đẹp cho “profile”, giới thiệu bản thân luôn luôn phải là kỷ lục gia này nọ, có kinh nghiệm hàng chục năm trong lĩnh vực thư pháp!?! Điều đó phỏng có ích gì khi:
- Người học không thể cảm nhận được vẻ đẹp của thư pháp?
- Lôi kéo người học cũng phải cố để kiếm cho mình một tấm bằng danh dự
- Hàng chục năm trôi qua nhưng phong cách viết không hề có sự thay đổi nào, lặp đi lặp lại
Xét cho cùng, việc nhìn nhận phẩm chất của một con người liên quan tới nét chữ phải được nhìn nhận dưới lăng kính của thời gian, của trình độ, sự thông tuệ của người đánh giá.
Có thể nói, một tác phẩm muốn được lưu truyền hậu thế, phẩm chất của người viết là yếu tố tiên quyết, và sự lưu truyền cần phải có thời gian để người đời nhìn nhận, đánh giá một cách tường tận, rõ nét.
Tu dưỡng phẩm hạnh để đạt đến đỉnh cao thư pháp
Để đạt được trình độ cao trong thư pháp, người học không chỉ cần rèn luyện kỹ thuật mà còn phải không ngừng tu dưỡng phẩm chất. Thư pháp gia phải học cách đối diện với khó khăn, trau dồi kiến thức, bồi đắp tư tưởng và nuôi dưỡng tâm hồn cao thượng. Chỉ khi đó, họ mới có thể viết ra những tác phẩm thực sự có hồn, có chiều sâu, mang lại giá trị vĩnh cửu.
Trong xã hội hiện đại, khi danh lợi và sự xao động dễ làm lu mờ tâm hồn, việc giữ vững một tâm thái bình thản và chính trực càng trở nên quan trọng. Tu dưỡng phẩm hạnh là con đường tất yếu để đạt tới cảnh giới cao nhất của nghệ thuật, để chữ viết thực sự là "nét họa của tấm lòng", phản chiếu một tâm hồn cao đẹp.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét